Biblioteka Publiczna w Jedliczu swoimi początkami sięga 1950 roku, najpierw jako placówka gromadzka, miejsko – gminna, gminna, a od 1999 roku jako Gminna Biblioteka Publiczna im. Kaspra Wojnara. Pierwszego wpisu do inwentarza dokonano 2 maja 1950 roku. Zaczątek Biblioteki stanowił zbiór 500 książek. Biblioteka mieściła się w szkole podstawowej, zajmując kącik w izbie lekcyjnej. Powstające w Jedliczu zakłady pracy, nowe bloki mieszkalne były impulsem do napływu ludności, tym samym powiększającej się liczby uczniów. Z powodu braku miejsca księgozbiór został przeniesiony do budynku prywatnego przy ul. Tokarskich 4. Wzrastające zainteresowanie czytelnictwem, powiększający się księgozbiór spowodowały, że ten lokal nie spełniał swych warunków.
Miejscowe władze w trosce o rozwój czytelnictwa i poprawę warunków lokalowych Biblioteki wynajęły od Gminnej Spółdzielni duże pomieszczenie w dawnych magazynach, które wyremontowano i zaadoptowano na bibliotekę.
Gromadzeniem księgozbioru i prowadzeniem Biblioteki zajęła się od pierwszych dni Zofia Kobylańska, która z wykształcenia była nauczycielką i wielką miłośniczką książek. Ona to zajęła się również organizacją czytelnictwa na terenie gminy. W tym czasie powstały punkty biblioteczne w Dobieszynie, Długiem, Chlebnej, Porębach i Żarnowcu. Pracowali w nich społecznie oddani czytelnictwu ludzie, którzy byli wynagradzani raz na kwartał skromną, symboliczną nagrodą. W roku 1955 na terenie gminy funkcjonowały punkty biblioteczne w każdej wsi.
W sprawozdaniu za 1957 rok odnotowano znaczny wzrost liczby czytelników – 335, natomiast księgozbiór liczył 4.810 woluminów. Księgozbiór oceniano jakościowo jako bardzo dobry, jednak za szczupły na zaspokojenie potrzeb biblioteki gromadzkiej i 8 punktów bibliotecznych. W kolejnych latach placówka uzupełniała systematycznie swoje zbiory. W 1973 roku księgozbiór liczył 9.135 woluminów, a korzystało z niego 620 czytelników. Znaczący przyrost księgozbioru nastąpił w latach 90-tych. Już w roku 1990 liczył on 13.854 woluminy. Na koniec 1990 roku w bibliotece zarejestrowano 902 czytelników.
Dekret o bibliotekach z 17 kwietnia 1946 roku, a później ustawa o bibliotekach z 9 kwietnia 1968 roku, w trwały sposób związały sieć bibliotek publicznych z terenowym układem jednostek administracji państwowej. Zapewniło to bibliotekę każdemu miastu i każdej gminie. Tak też stało się w gminie Jedlicze. Powstały najpierw gromadzkie biblioteki w Jaszczwi, Potoku i Żarnowcu. W roku 1973 po ponownej reformie administracyjnej zlikwidowano małe gromady i w ich miejsce utworzono gminy. W efekcie tej reformy zmieniła się sieć biblioteczna, która teraz obejmowała Gminną Bibliotekę Publiczną w Jedliczu oraz Filie w Jaszczwi, Potoku, Żarnowcu. Obecnie w skład struktury organizacyjnej Gminnej Biblioteki wchodzi Biblioteka Główna w Jedliczu oraz 4 filie zlokalizowane w Dobieszynie, Jaszczwi, Potoku i Żarnowcu.
Do 1992 roku warunki lokalowe biblioteki były trudne, mieściła się w ciasnym pomieszczeniu o powierzchni 56 m2. Realna możliwość uzyskania nowego lokalu pojawiła się gdy oddano do użytku nową siedzibę władz gminy. Biblioteka znalazła nową siedzibę i zaczęła funkcjonować w lokalu o większej powierzchni, w miarę nowoczesnym.
Ważnym wydarzeniem w historii biblioteki było podjęcie przez Radę Miejską w Jedliczu uchwały o nadaniu, już wówczas Gminnej Bibliotece Publicznej imienia Kaspra Wojnara zasłużonego księgarza i wydawcy oraz działacza oświatowego. W dniu 22 maja 1999 roku odbyła się z tej okazji uroczysta sesja Rady Miejskiej.
GBP przez długi okres odgrywała ograniczoną rolę oświatową i społeczną, przeważnie z uwagi na ubogie zbiory i skromne warunki. Obecnie, odkąd uchwalono ustawę nakładającą na samorządy lokalne obowiązek ich utrzymywania, stanowi podstawowy, istotny element funkcjonującego systemu kulturalno-oświatowego w gminie.
Na przestrzeni lat zmieniło się oblicze biblioteki. Polityka gromadzenia zbiorów doprowadziła do ich odnowy i uaktualnienia. Księgozbiór biblioteki wzrósł do ponad 60 tys. woluminów.
Biblioteka została wyposażona w sprzęt komputerowy oraz uzyskała podłączenie do Internetu, przez co usługi informacyjne prowadzone przez nią stały się bardziej nowoczesne, na miarę wzbogacających i rozszerzających się potrzeb użytkowników.
Z biblioteki korzystają czytelnicy o bardzo różnym przekroju społecznym, wiekowym, różnym poziomie wykształcenia, kierujący się różnymi, złożonymi motywacjami kontaktu z książką, których potrzeby biblioteka stara się zaspokajać. O zasięgu jej oddziaływania i spełnionej roli świadczy fakt, że corocznie wzrasta ilość mieszkańców korzystających z usług bibliotecznych. Wskaźnik aktywności czytelników jest bardzo wysoki. Analiza struktury wypożyczeni wskazuje, że biblioteka ma księgozbiór efektywnie wykorzystywany przez czytelników. Rokrocznie wzrasta zainteresowanie użytkowników biblioteki literaturą popularnonaukową, co świadczy o ich aspiracjach edukacyjnych. Wciąż jednak istnieje potrzeba starannego dostosowywania zbiorów biblioteki do potrzeb użytkowników, a także doskonalenie form obsługi, działalności informacyjnej poprzez automatyzację i komputeryzację.
Praca z użytkownikiem stanowi równie ważne ogniwo w działalności placówki, skierowana jest głównie do młodego czytelnika. Zabiegając o nich biblioteka organizuje różne imprezy upowszechniające czytelnictwo. Służą one propagowaniu książek, rozwijaniu zainteresowań dzieci różnymi dziedzinami wiedzy oraz różnymi formami aktywnego działania. Na uznanie zasługują lekcje biblioteczne realizowane w ramach przysposobienia czytelniczego oraz konkursy literackie i plastyczne, spotkania autorskie.
Osiągnięciem biblioteki na przestrzeni lat jest automatyzacja procesów bibliotecznych, efektem czego czytelnicy mają dostęp do bazy danych biblioteki online.
W związku z podejmowanymi, nowymi zadaniami istnieje potrzeba doskonalenia kadry bibliotecznej, kwalifikacje bibliotekarzy powinny odpowiadać nowym wyzwaniom. Skuteczność działalności bibliotecznej uzależniona jest nie tylko od wielkości zbiorów oraz stanu i wyposażenia placówki, ale również nowoczesnej organizacji wewnętrznej, która ułatwia rozwijanie działalności informacyjnej.
Istnieje również pilna potrzeba działalności inwestycyjnej, zmierzająca do powiększenia pomieszczeń biblioteki, gdzie brak jest czytelni, pracowni komputerowej oraz ograniczony dostęp użytkowników do księgozbioru podręcznego.
Biblioteka jest instytucją stabilną i niezbędną do prawidłowego rozwoju społeczeństwa lokalnego, niezależnie od przyjętego ustroju i rządów, stąd jej trwałość również w okresie transformacji społecznych.
Analiza wysokości dotacji, która wpływa na działalność biblioteki świadczy o dużym zrozumieniu, przychylności władz dla instytucji. Dzięki temu sytuacja finansowa jest stabilna co ułatwia realizację zadań jakie stoją przed biblioteką.
GBP jest jednostką dobrze zorganizowaną, która uzyskała trwałą pozycję w życiu społeczno-kulturalnym gminy. Aktywna i wymagająca postawa użytkowników wpływa mobilizująco na bibliotekarzy, którzy starają się sprostać ich oczekiwaniom.
oprac. Elżbieta Kochańska